بر اساس قانون قوانین مربوط به اخراج از ترکیه (دی پورت) اتباع خارجی و حفاظت بین المللی (YUKK)، به شماره ۶۴۵۸، مجوز اقامت عبارت است از مدرکی که به اقامت فرد در ترکیه وجه قانونی می دهد. این مجوز که از سوی مقامات ذی صلاح تنظیم می گردد، به اتباع خارجی حق اقامت در کشور ترکیه را برای مدت و مکان معین می دهد.

اجازه اقامت که به لحاظ حفظ نظم عمومی دارای اهمیت بسیاری است، در صورت درخواست یک تبعه خارجی و پس از ارائه مدارک لازم، دارا بودن شرایط تعیین شده و متناسب با نوع اقامت درخواستی، صادر می گردد. این اجازه اقامت باعث می شود فرد بتواند در ترکیه تحصیل، زندگی و کار نماید (یا درصورت تمایل، شرکت ثبت کند و کسب و کار خود را راه اندازی نماید). اتباع خارجی ای که اجازه اقامت ترکیه را کسب می کنند، بدون نیاز به اخذ ویزا، می توانند به این کشور تردد کنند.

قوانین ورود و اقامت ترکیه

لازم است هموطنان عزیز در هنگام ورود به مبادی مرزی کشور ترکیه، دقت نمایند تا گذرنامه آنان ممهور به مهر ورود آن کشور شده باشد، لازم به ذکر است حتی در صورت سهل انگاری پلیس مرزی ترکیه، صاحب گذرنامه از نظر مقامات ذی صلاح کشور ترکیه متهم به عبور غیرمجاز بوده، عواقب این امر متوجه وی خواهد بود.

در حال حاضر اتباع ایرانی بدون اخذ روادید می توانند به ترکیه مسافرت نمایند و به مدت حداکثر ۳ ماه در این کشور اقامت داشته باشند. حضور بیش از ۳ ماه در ترکیه مستلزم اجازه رسمی از مقامات و تمدید مدت اقامت می باشد که شامل اقامت موقت و اقامت دائم ترکیه می شود؛ از این رو اقامت بیش از حد مجاز جریمه و حتی اخراج از ترکیه را به همراه خواهد داشت.

اقامت بیش از حد مجاز در ترکیه چیست؟

یک فرد خارجی ممکن است به سه شیوه ویزای بیش از حد مجاز ماندن داشته باشد:

• اتباع خارجی که بیش از مدت زمان ویزایی که از آن برای ورود به ترکیه استفاده کردند اقامت داشته باشند.
• اتباع خارجی که قانون ۱۸۰/۹۰ روز را نقض می کنند (بر اساس این قانون در هر ۱۸۰ روز، ۹۰ روز آن را یک فرد ایرانی می تواند در ترکیه بماند و ۹۰ روز دیگر لازم است که ترکیه را ترک کرده باشد)
• اتباع خارجی که اقامت بیش از حد مجاز با مجوز اقامت منقضی دارند و آن را تمدید نکردند.

جریمه اقامت بیش از حد مجاز در ترکیه

• در صورتی که مهلت اقامت قانونی شما (۹۰ روز) به اتمام رسید و نیاز داشتید که چند روز دیگر در ترکیه بمانید و لازم است که به اداره اقامت عزيمت کنید و نسبت به اجازه اقامت بیشتر درخواست رسمی تحویل دهید. ضمنا فقط یک بار می توانید درخواست اقامت بیشتر بدهید.

• بعد از اتمام مهلت تعین شده و برای بار دوم اجازه اقامت بیشتر به شما داده نمی شود.

• محاسبه جریمه برای اتباع هر کشوری متفاوت است و تابع فاکتورهایی چون سن و تعداد روز اضافه ماندن می باشد. برای شهروندان ایرانی برای افراد بالای ۱۸ سال و برای افراد زیر ۱۸ سال نیز متفاوت است.

جريمه اقامت بیش از ۳ ماه در ترکیه به روش زیر محاسبه می شود:

• مقدار جریمه نقدی برای افراد بالغ بالای ۱۸ سال ماه اول ۵۰ دلار به اضافه ۷۲ لیر می باشد. و پس از آن هر ماه ۱۰ دلار اضافه خواهد شد.
• مقدار جریمه نقدی برای کودکان زیر ۱۸ سال ماه اول ۲۵ دلار به اضافه ۷۲ لير است و هر ماه دیگر پس از آن ۱۰ دلار اضافه باید پرداخت کند.
• مبلغ دلار بر حسب لیر به قیمت روز محاسبه میشود و دریافتی به صورت لیر ترکیه است.
• ماه اول شامل (يك روز تا ۳۰ روز) کامل محاسبه میشود يعني فرقی ندارد چه يك روز اضافه باشد چه سی روز و هزینه آن ۵۰ دلار و برای زیر ۱۸ سال نصف قیمت است.
• در صورت تخلف از پرداخت آن شخص به مدت ۱ تا ۵ سال از ترکیه دیپورت می شود و حق رفتن به این کشور را نخواهد داشت.
• این قانون برای اتباع ترکیه ای که به ایران می آیند نیز صادق است.

در صورتی که هنگام خروج از ترکیه طبق قانون ۶۴۵۸ ترکیه جریمه را پرداخت نمایند منجر به دیپورت نخواهد شد.

اخراج یا دیپورت شدن از ترکیه

مطابق ماده ۵۴ از قانون اتباع خارجی و حفاظت بین ‌المللی (YUKK) برای اتباع خارجی که در زیر شمرده شده است حکم اخراج از کشور داده خواهد شد:

چه افرادی مشمول حکم اخراج از ترکیه (دیپورت ترکیه) می شوند؟

• افرادی که بر اساس ماده ۵۹ قانون به شماره ۵۲۳۷، به دو سال و یا بیش از دو سال زندان محکوم شوند، بلافاصله پس از پایان محکومیت از کشور اخراج خواهند شد
• افرادی که در سازمان های تروریستی و یا با اهداف منفعت جویانه در سازمان‌ های تبهکار عضو، مدیر و یا پشتیبان می باشند
• افرادی در ورود به ترکیه و امور مربوط به ویزا و مجوز اقامت از مدارک و اطلاعات جعلی استفاده نموده اند
• افرادی که در طول اقامت در ترکیه درآمد خود را از طرق نامشروع کسب نموده اند
• افرادی که برای نظم عمومی و یا امنیت عمومی و یا بهداشت عمومی تهدید به شمار می‌آیند
• افرادی که مدت ویزا و یا معافیت از ویزا را بیش از ده روز نقض نموده اند و افرادی که ویزای آنها باطل گردیده باشد
• افرادی که مجوز اقامت آنها باطل شده است
• افرادی که دارای مجوز اقامت بوده، اما پس از پایان اعتبار مجوز اقامت بدون ارائه هیچگونه دلیل موجهی مدت زمان مجوز اقامت را بیش از ده روز نقض نمایند
• افرادی که ثابت گردیده بدون داشتن مجوز کار، کار نموده اند
• افرادی که احکام مربوط به ورود به ترکیه و خروج از ترکیه را نقض نموده باشند
• افرادی که ثابت گردد علی رغم وجود حکم ممنوعیت ورود به ترکیه، وارد ترکیه شده‌اند
• افرادی که درخواست آنها جهت دریافت حفاظت بین المللی رد گردیده است، افرادی که از حفاظت بین المللی خارج گردیده اند، افرادی که مراجعه آنها جهت حفاظت بین المللی غیر قابل قبول ارزیابی گردیده است، افرادی که مراجعه خود جهت حفاظت بین المللی را پس گرفته باشند، افرادی که مراجعه آنها جهت حفاظت بین المللی پس گرفته شده تلقی می گردد، افرادی که شرایط حفاظت بین المللی  آنها به پایان رسیده و یا باطل شده است، پس از صدور حکم نهایی در خصوص آنها بر اساس سایر احکام قانون شماره ۶۴۵۸  حق اقامت در ترکیه را ندارند
• افرادی که درخواست تمدید مجوز اقامت آنها رد گردیده و ظرف ۱۰ روز از ترکیه خارج نشده‌اند

همچنین افرادی که دارای وضعیت حفاظت بین المللی و یا متقاضی حفاظت بین المللی می باشند، اما در خصوص آنها شواهد جدی مبنی ایجاد خطر برای امنیت کشور کشف گردد و یا به دلیل جرمی که از جهت نظم عمومی خطرناک می باشد، در خصوصشان حکم قطعی صادر شده باشد، میتواند حکم اخراج از کشور درباره آنها صادر شود.

چه کسانی از قانون اخراج از ترکیه معاف هستند؟

مطابق ماده ۵۵ از قانون YUKK حتی اگر تبعه خارجی مشمول ماده ۵۴ نیز باشند، در موارد زیر حکم به اخراج از کشور داده نمی شود:

• افرادی که در کشوری که به آن اخراج خواهند شد، شواهد جدی مبنی بر اینکه با مجازات اعدام، شکنجه، مجازات های غیر انسانی و یا تحقیر کننده روبرو خواهند شد
• افرادی که به دلیل مشکلات بیماری جدی، سالمندی و بارداری سفر برای آنها خطرناک می باشد
• افرادی که بیماری هایی با اهمیت حیاتی دارند و در صورت اخراج از کشور در حین درمان، امکان درمان در کشور مقصد را نخواهند داشت
• قربانیان تجارت انسان که از فرآیند پشتیبانی از قربانی استفاده می نمایند
• قربانیان خشونت های جنسی، فیزیکی و روانی تا زمانی که درمان آنها پایان یابد

ارزیابی و بررسی در مورد اینکه اتباع خارجی شامل ماده ۵۵ هستند یا خیر باید برای هر فرد انجام می شود.

اتباع خارجی برای اقامت در ترکیه می توانند طبق ماده ۴۶ قانون اتباع خارجی و حمایت بین المللی مجوز اقامت بشر دوستانه دریافت کنند و از آن ها می خواهند که در یک آدرس مشخص اقامت داشته باشند و گزارش اقامت خود را در مدت خواسته شده به دولت ترکیه ارائه دهند و در مواردی که آن ها در آدرس اعلام شده حضور نداشته باشند حکم اخراج از ترکیه برای آن ها صادر می شود.

نحوه درخواست علیه حکم اخراج از ترکیه

فرد خارجی، نماینده و یا وکیل وی می توانند طی مدت ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ، درخواست خود را علیه حکم اخراج از ترکیه به دادگاه دولتی اعلام نماید. شخصی که درخواست تجدید نظر علیه حکم اخراج از ترکیه داشته است باید مرجعی را که حکم اخراج را صادر کرده است را مطلع نماید.

اینگونه درخواست ها طی مدت ۱۵ روز به تصمیم گیری نهایی می رسند. تصمیم دادگاه در مورد تجدید نظر نهایی است. فرد خارجی در طول مدت تجدید نظر قضایی یا تا پایان مدت دادرسی و تجدید نظر از ترکیه اخراج نمی شود و حکم اخراج به حالت تعلیق در می آید. از آنجا که حق تقاضای فردی به موجب قانون اساسی به همه اعطا می شود، اتباع خارجی که برای آن ها حکم اخراج صادر شده است طبق تصمیم دادگاه باید نسبت به این تصمیم به دادگاه قانون اساسی درخواست تجدید نظر را اعلام کنند.